ABSTRACT
Dünyayı etkisi altına alan şiddetli akut solunum yolu sendromu coronavirusu 2 (SARS-CoV-2) salgını, pek çok ülkede ölümcül sonuçlara neden olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Pandemiye yol açacak hastalık yayılımlarının erken dönemde tespit edilebilmesi hastalık kontrol ve eradikasyonunun önemli bir bileşenidir. Hastalık verilerinin ve mekânsal analiz yöntemlerinin birlikte kullanılması, daha etkili hastalık kontrolü ve çözüm stratejileri geliştirmek için büyük bir fırsat sunmaktadır. Bu derlemede coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) epidemiyolojideki uygulamalarını ve salgın hastalıkların kontrolü ve eradikasyonundaki ilişkisini değerlendirmek için özelde COVID-19’u içeren literatüre dayalı bir inceleme yapılmıştır. Epidemiyoloji alanındaki araştırmalarda, araştırılan hastalık verilerinin nasıl bir dağılım ve kümelenme gösterdiği, kısa, orta ve uzun vadede yapılacak kontrol ve eradikasyon müdahalelerini planlama açısından CBS temelli analizler ve modeller giderek önem kazanmaktadır. COVID-19'un kontrol ve eradikasyonunda yaşanan zorluklar, güçlü bulaşıcılık özelliği, uzun bir kuluçka dönemi, nüfus akış ve hareketliliği ve diğer faktörlerle birleştiğinde, hastalığın yayılmasını kontrol etmek ve önlemek için bilimsel ve teknolojik desteğe gereksinim duyulmaktadır. Bu derlemenin amacı, CBS temelli araçların gelişimini anlamak ve COVID-19 pandemisi yönetiminde CBS kullanımı hakkında güncel bilgiler vermektir.